Portfolyo
Portfolyo öğrencinin belirli bir amaç için yaptığı çalışmaların veya görevlerin toplandığı ve öğrencinin başarısını yansıtan bir koleksiyondur, Portfolyo oluşturmanın pek çok yolu vardır. Ama genel olarak bütün portfolyolar için öğrenciler "toplama, seçme ve yansıtma" işlemlerini yapmalıdırlar.
Öğrenci portfolyosu, öğrenci tarafından hazırlanıp, öğretmen tarafından veya hem öğrenci hem de öğretmen tarafından değerlendirilen öğrencinin kavramları anlama düzeyini, uygulama ve sentez kabiliyetini gösteren kanıtlardan oluşur. Portfolyonun en genel amacı, öğrencinin belirlenen öğrenim/performans hedeflerine ulaştığını göstermesi ve kanıtlamasıdır. Portfolyolar kişiseldir öğrencinin uzun vadede gösterdiği gayret ve başarıların bir göstergesidir.
Portfolyo Nelerden Oluşur?
Öğrenci öğretmenden gelen direktiflere göre, portfolyosuna koyacağı çalışmaları belirler. Genelde bir portfolyoda yer alan örnekler öğrencinin yaptığı en iyi çalışmaları yansıtır.
Portfolyo, öğrencinin;
- Söz konusu dersi öğrenmek için hazırladığı tablolardan
- Okuduğu makalelerden
- hafta işlenen konunun daha önceki konularla ve/veya günlük hayatla ilişkisini anlatan bilimsel yazılardan
- Verilen ödev problemlerinin veya araştırma sorularının yazılı açıklamalarını içeren çözümlerinden
- Yazılı sınav sonuçlarından, okunan bir yazıdan ne anlaşıldığını gösteren şemalardan ve yazının eleştirisinden
- Deney raporlarından
- Kavram haritalarından
- Yazılı diğer tüm materyallerden oluşabilen bir klasördür.
Portfolyonun Önemi
Pek çok formal ölçüm öğrencilerin başarılarından çok hatalarına odaklanır. Ancak bir portfolyoda öğrenciler en iyi çalışmalarından örnekler vermeye yönlendirildiklerinden, portfolyo öğrencinin ne bilmediğini değil, ne bildiğini ortaya koyar. Portfolyonun öğrenmeye yapıcı ve pozitif bir etkisi vardır.
Portfolyonun Hazırlanması
Öğrenciler portfolyo hazırlamaya başlamadan önce öğretmen öğrencinin ulaşması gereken öğrenim/performans hedeflerini belirler. Hedeflerin listelenmesi öğrencilerin ne başarması gerektiğini ve portfolyosuna koyacağı örnekleri bunlara göre seçmesini sağlar.
Hedeflerin listesi portfolyo içinde uygun bir yere konarak portfolyonun her açılışında öğretmen ve öğrenci tarafından görülmesi sağlanır. Portfolyodakì her bir çalışmanın yanına bir boşluk bırakılıp ilgili olduğu hedefler yazılabilir.
Portfolyonun Öğrenciye Etkileri
Portfolyo hazırlarken öğrenciler organize etme ve sentez yapma kabiliyetlerini kullanarak, ne kadar başarılı olduklarını ve ne kadar öğrendiklerini en iyi şekilde göstermeye çalışırlar. Portfolyonun en önemli özelliklerinden birisi öğrencinin "kendini yansıtmasını sağlamasıdır. Öğrenci portfolyaya koymak için neden o materyali seçtiğini ve seçme kriterlerini anlattığı için, okuyucu öğrencinin nasıl ve ne kadar öğrendiği hakkında bilgi sahibi olur. Bu da portfolyoyu öğrenci dosyasından ayıran en önemli özelliktir. Portfolyolar sınıfta bırakılır ve hem öğrenci hem de öğretmen istediği zaman portfolyoya ulaşabilir.
Portfolyo, öğrencinin başarısının uzun bir zaman dilimi içerisinde daha derin ölçülmesine imkân verir. Hem öğretmen hem de öğrenci portfolyonun içeriğinin kararlaştırılmasında ve puanlandırılmasında rol oynarlar.
Öğrencileri birbiri ile yarıştırmayan bu yöntem tamamen bireyseldir. Bu sayede öğrenciler tamamladıkları materyallere bakıp kendi kendilerini değerlendirebilirler.
Portfolyo hem şekillendirici hem de tamamlayıcı değerlendirmede kullanılabilir. Şekillendirici değerlendirmenin amacı öğrencinin bilgi ve becerilerini geliştirmektir. Tamamlayıcı değerlendirmenin amacı ise öğrencinin durumunu değerlendirmek ve sonucu puanlamaktır.
Portfolyo ile Ölçülebilecek Beceriler
- Kavramları doğru kullanabilme
- Grafik kullanarak açıklama yapabilme
- Temel kavramların günlük hayatla ilişkisini kurabilme
- Kaynak ve referansları uygun kullanabilme
- Bilgi ve fikirleri sentezleme
- Efektif olarak kendi kendini ölçebilme
- Eleştirel ve yaratıcı düşünebilme
Portfolyonun Değerlendirilmesi
Portfolyo bir bütün olarak(bütünsel) değerlendirilebileceği gibi içindeki her bir çalışma (analitik) ayrı ayrı da incelenebilir. Portfolyonun incelenmesinde kontrol listesi, oranlama ölçeği veya rubrikler kullanılabilir. Eğer portfolyoda farklı türde materyaller yer alıyorsa her biri için ayrı puanlama planı yapılmalıdır ve tüm portfolyo için verilen puanın yüzde kaçını oluşturduğu belirtilmelidir. Portfolyonun en büyük avantajı öğrencilerin de ölçme sürecine dahil edilmesidir. Portfolyoda incelenen her çalışmanın yanında bu çalışmanın puanlandırılması için bir kayıt yöntemi yer alabilir.
Önceden belirlenmiş zamanlarda öğretmen ve öğrenci portfolyoyu gözden geçirir. Genelde önce öğretmen portfolyoyu inceler, öğrenciyle beraber tartışır. Bu buluşmaların amaçlarından birisi de bir sonraki hedeflerin ne olacağı ve bunun portfolyoya nasıl yansıyacağıdır. Bu durumda 4-6 haftada buluşulması yeterli olur. Eğer formal ölçüm olarak yalnızca portfolyo kullanılıyorsa daha sık buluşulmalıdır. Bu görüşmelerde, öğretmen öğrenciden "yaptığı çalışma için takip ettiği işlemi","ne öğrendiğini", "ne kazandığını", "portfolyo için neden o çalışmayı seçtiğini", "ne gibi sorulanı ya da sorunları olduğunu", "yaptığı bu çalışmanın kendisine nasıl bir katkıda bulunduğunu", "yaptığı çalışmayı tekrar etmesi gerekseydi neyi değiştireceğini" anlatmasını isteyebilir.
Portfolyo Ölçümünde Takip edilecek Aşamalar:
Portfolyonun sınıfta bir ölçme yöntemi olarak kullanılmasında şu aşamalar uygulanır:
- Ders, konu veya ünite için öğrenim hedeflerinin belirlenmesi,
- Portfolyonun bu hedefler için öğrencinin ne öğrendiğini ortaya koyabilecek uygun bir ölçme yöntemi olup olmadığına karar verilmesi,
- Tam olarak ne istenildiğinin öğrencilere anlatılması,
- Öğrenciden portfolyoya dâhil ettiği her bir parçanın hangi öğrenim hedeflerine uyduğunu açıkça belirtmesinin istenmesi,
- Öğrenciden her bir parçayı neden seçtiğini ayrı bir sayfada anlatmasının istenmesi,
- Öğrencilere öğrenim hedeflerine ne kadar ulaştıklarını göstermenin onların sorumluluğunda olduğunun anlatılması,
- Portfolyaya dahil edilen her bir parçanın önceden belirlenmiş ve öğrenciye dağıtılmış kriterlere göre ve uygun kayıt yöntemleri kullanılarak puanlandırılması.
Portfolyo Çeşitleri
Portfolyo çeşitleri 3 farklı kategori altında toplanabilir:
1-VİTRİN (SHOWCASE) PORTFOLYOLAR: Vitrin portfolyoda dâhil edilen parça sayısı sınırlıdır.
Öğrencilerden, yaptıkları en iyi, en ilgilerini çeken, kendilerini en iyi ifade ettikleri, kendilerini en çok hayal kırıklığına uğratan en favori çalışmalarını portfolyaya koymaları istenebilir.
Portfolyaya dâhil edilen materyaller; ev ödevleri, sınavlar, deney raporları, gazete küpürleri ve/veya yaptıkları yaratıcı bir çalışma olabilir. Her bir materyalin neden portfolyaya konulduğu ve hangi hedefleri temsil ettiği belirtilmelidir.
2-KONTROL LİSTESİ(CHECKLİST) PORTFOLYALAR: Bir kontrol listesi portfolyo, ödevler veya bir projenin aşamaları gibi öğrencinin önceden yaptığı çalışmalardan oluşur. Öğrenciler aynı hedefe yönelik farklı ödevler seçebilirler. Örneğin her ünite sonundaki problemlerin çözülmesi yerine öğrenciler bazı problemleri aynı öğrenim hedeflerine yönelik dergide çıkan bir görselin incelenmesi veya bir deney raporu ile değiştirebilirler. Örneğin bir kontrol listesi portfolyo, 10 tane doğru çözülmüş kavramsal sorudan ve/veya günlük hayat problemlerinden, 2 tane konu ile ilgili olarak incelenmiş görsel özetinden, 2 tane araştırma raporundan oluşabilir.
3-AÇIK FORMAT(OPEN FORMAT) PORTFOLYOLAR: Bu tür portfolyolar öğrenci başarısını en iyi yansıtan portfolyolardır. Açık format bir portfolyaya öğrenci, belirlenen öğrenim hedeflerine ulaştığını gösteren kendisinin seçtiği her çalışmayı ya da materyali dâhil edebilir. Bu tür portfolyolar öğrenci için oluşturulması zor, öğretmen için de puanlandırılması zor olsa da, öğrencilerin hazırlamaktan en gurur duyduğu portfolyo çeşididir.
Portfolyo Ölçümünün Avantajları
Portfolyo hazırlayarak öğrenci, öğrenim hedeflerine ne kadar ulaştığını gösterir. Portfolyo öğrencilerin yaptıklarını gösteren bir dosyadan çok, öğrencilerin başarılarını ve sarf ettiği eforu derinlemesine ortaya koyan kişisel göstergelerdir. Portfolyo kullanımının amaçları şu şekilde sıralanabilir:
- Her türlü nota çevrilebilir.
- Öğrencinin uzun bir zaman diliminde ölçülmesine imkân verdiğinden öğrencinin gelişiminin ne keder ve ne yönde olduğunu gösterir.
- Öğrenci ve öğretmen arasındaki diyaloğu arttırır,
- Yapılan çalışmaların derinlemesine Incelenmesini, karşılaştırılmasını, istenen kaliteye göre zayıf ve güçlü yanlarının belirlenmesini sağlar.
- Öğretmenin daha çok bir yol gösterici gibi davranmasını sağlar,
- Öğrenciler hakkında fazla örnek toplanmasına imkân vereceğinden onların ne bildiği ve ne yapabilecekleri hakkında daha detaylı bílgi edinilmesini sağlar.
- Öğrencilerin eleştirisel düşünme becerilerini, bilgilerini, kendilerini ifade edebilme yeteneklerini ve katılımlarını arttırır.
- Öğrencinin kendini ifade etmesi için ona geniş bir alan sağlar.
- Öğrencileri yaratıcı olmaya teşvik eder.
- Öğrencilerin sınıf dışında da düşünmesini ve çalışmasını sağlar.
- Öğrencinin kendi kendini ölçerek, öz değerlendirme yapmasını sağlar,